Naast het schaken in clubverband is het incidenteel schrijven van een gedicht altijd een van mijn geliefde bezigheden geweest. Ik beschouw mijzelf min of meer als een “gelegenheidsdichter” en heb jaren geleden al eens enkele schaakstukken als onderwerp gekozen voor een sonnet. Het idee om serieus werk te gaan maken van schaaksonnetten ontstond tijdens de eerste lockdown in 2020. Gedurende ruim 3 maanden waren de verenigingslokalen gesloten en kon er niet meer in clubverband geschaakt worden. Dat was vooral voor de oudere schakers een lastige tijd. Ik heb toen in een opwelling toegezegd, dat ik elke week een of twee sonnetten op de mail zou zetten. In het begin kon ik nog een paar sonnetten van vroeger nieuw leven inblazen, maar toen de oude voorraad op was, moest ik aan de gang. Ik kreeg veel positieve reacties en dat stimuleerde mij ook. Langzaam rijpte een plan om 64 schaaksonnetten te gaan bundelen. Een schaakbord heeft namelijk 64 velden.
Al gauw merkte ik dat een lockdown zich ideaal leent voor een vorm van creativiteit als het schrijven van gedichten. Daarbij ontdekte ik een soort verwantschap tussen klassieke sonnetten en het romantische schaak, waar het nog aankomt op eigen intuïtie en originaliteit. Een vorm van schaken, die vooral ouderen aanspreekt. Tegenwoordig worden schaakcomputers ingezet bij het analyseren van stellingen en het uitwerken van openingen en dat heeft ook nadelen; er wordt minder van de schaker zelf gevraagd.
Net als bij schaken is er bij het schrijven van sonnetten discipline nodig. Poëtische inspiratie moet gegoten worden in een mooi rijmschema. Het gedicht moet ritmisch zijn en ook uitdrukking geven aan een idee of een gevoel. Zowel bij het schaken als bij het dichten is een thematische opbouw heel belangrijk. Elk sonnet bestaat uit 14 regels, met een bepaald rijmschema. Zo kan er iets moois ontstaan.
Verder streefde ik er uiteraard naar om voor schakers herkenbare onderwerpen te behandelen, zoals materiaal, schaakkarakters, gebeurtenissen aan het bord en openingen.
Ik heb geprobeerd in elk sonnet een idee of argument in een bepaalde structuur te verwerken, zodat de lezer op een positieve manier geprikkeld wordt en vaak bij het lezen een glimlach niet kan onderdrukken. Daarom is dit boekje ook geschikt voor mensen die niet schaken, dan wel een vaag idee hebben van dit spel.
Het plezier waarmee ik dit boek vorm en inhoud heb gegeven, deel ik graag met een zo groot mogelijk aantal lezers!
Martien Snoep (75 jaar), Oegstgeest
