Een nieuwe serie? Jazeker! Het idee hiervoor kwam voort tijdens het schrijven van de boeken in mijn andere serie Begrijp wat je doet bij Thinkers Publishing. Deze serie behelst de achtergronden van openingen. Om de ideeën van bepaalde openingsvarianten te bespreken, ontkwam ik er niet aan om bij bepaalde middenspelsituaties, opgehangen aan typische pionnenstructuren, uitleg te geven bij de plannen en concepten van dat middenspel. En voor je het weet ga je al redelijk diep in op de stereotiepe manoeuvres die horen bij die middenspelen. Omdat de boeken in eerste instantie om de opening zelf moeten gaan, hield ik me beperkt tot de strikt noodzakelijke uitleg. Maar ergens begon het te knagen. Want als er bijvoorbeeld een stelling met een ‘geïsoleerde pion’ of de zogenaamde ‘hangende pionnen’ was ontstaan, kon ik daar eigenlijk niet veel meer over zeggen? En dat kwaliteitsoffer op c3 in het Siciliaans? Was de uitleg bij de bespreking van de compensatie van dit kwaliteitsoffer niet te summier? En zo kwamen er al schrijvend meer gevallen tevoorschijn waarin ik dacht: doe ik de lezer niet tekort, door wat ik weet, niet op te tekenen?
Daarom besloot ik een lijstje aan te leggen van middenspel onderwerpen die ik tegenkwam in de boeken over openingen die misschien beter en in elk geval dieper uitgewerkt zouden kunnen worden. Als schaaktrainer was ik altijd al bezig met construeren van leerstof over het middenspel. Dat was in eerste instantie bedoeld voor topjeugd in Nederland die ik vaak onder mijn hoede had. Gezien het hoge niveau van veel jeugdspelers, moest ik op zoek naar treffende, goed uitgekristaliseerde voorbeelden en bijbehorende verwerking. Dat waren enerzijds tactische opgaven, strategische opdrachten, blindoefeningen en anderzijds stellingen die ze onderling of in een simultaan tegen de trainer konden uitspelen, waarna die partijfragmenten samen geanalyseerd werden. Later verschoven mijn bezigheden steeds meer naar de groter wordende groep clubschakers die ook behoefte had aan schaaktrainingen. Dus in de loop van zo’n veertig jaar heb ik op meerdere niveaus het nodige ontwikkeld aan trainingsmateriaal dat wellicht interessant is voor clubschakers wereldwijd. Daarom heb ik besloten om dit soort thema’s ook in boekvorm te gaan zetten. Hoewel er over sommige onderwerpen ook de nodige boeken geschreven zijn, hoop ik met een heldere structuur en een uitgekiende selectie van instructieve voorbeelden van toegevoegde waarde te zijn.
Het onderwerp van dit eerste boek gaat over het egelsysteem. Dat heeft twee redenen. Toen ik bezig was met mijn boek Begrijp wat je doet 3-2 Taimanov, Kan & Richter Rauzer kon ik er niet omheen om ook een apart hoofdstuk over het egelsysteem in elkaar te sleutelen. Omwille van de lengte van het hoofdstuk en om niet te vervallen in ellenlange verhandelingen heb ik me beperkt tot het absoluut noodzakelijke. Maar daarom bleven bepaalde elementen achterwege.
De tweede reden om dit boek samen te stellen is dat het egelsysteem voor mij speciaal is. Na mijn eerste kennismaking, raakte ik meteen ‘verknocht’ aan dit loopgravenwerk. Terugtrekken op de onderste drie rijen en dan op een onverwacht moment een uitbraak wagen, dat leek me wel wat. Waar ik bij de ‘Siciliaanse egel’ natuurlijk niet aan toe ben gekomen, zijn de stellingen die ontstaan uit diverse andere openingen, waaronder de flankopeningen en varianten uit bijvoorbeeld het Dame-Indisch en het Nimzo-Indisch. Dat de sterkste spelers ter wereld de egel hanteren, is omdat de onderhuidse spanningen in de stelling uitermate geschikt zijn om met zwart op winst te spelen.
Rest me nog om Jos Sutmuller te bedanken voor het bewerken van al het fotomateriaal en het correctiewerk. Bij dat laatste werd hij geassisteerd door Daniël Vanheirzeele. Ik hoop dat de lezer net zoveel plezier beleeft aan het doorwerken van dit boek, als ik aan het samenstellen hiervan heb gehad!
Herman Grooten, Eindhoven juli 2021
